Autyzm. Jak wygląda ścieżka diagnostyczna?

Autyzm stwierdza się u jednej na sto osób, najczęściej u dzieci między drugim a piątym rokiem życia, choć możliwe to jest w każdym wieku, także dorosłym. Autyzm nie jest chorobą, ale całościowym zaburzeniem rozwoju, co oznacza, że osoby nim dotknięte rozwijają się w sposób nietypowy.  

Jakie są objawy autyzmu? Zaliczamy do nich:

– trudności w nawiązywaniu więzi, relacji z rówieśnikami

– trudności w rozumieniu emocji innych osób

– unikanie kontaktu wzrokowego

– opóźnienie rozwoju mowy

– monotonny ton głosu

– nie rozumienie żartów, ironii, sarkazmu

– nie używanie gestów

– powtarzanie słów po kimś tzw.echolalia

– preferowanie schematów i rutyny

– powtarzanie tych samych ruchów rąk np. trzepotanie nimi, obsesyjne układanie przedmiotów w rząd

Nie istnieje jedno badanie, które może definitywnie stwierdzić autyzm, dlatego diagnoza jest przeprowadzana przez interdyscyplinarny zespół profesjonalistów, w czasie kilku spotkań z dzieckiem i rodzicami, na podstawie obserwacji dziecka w domu oraz w placówce diagnozującej. Diagnoza zwykle trochę trwa, ponieważ u każdej osoby autyzm przebiega nieco inaczej.

Pierwsze nietypowe zachowania dziecka zwykle zauważają rodzice, nauczyciele w przedszkolu. Jeśli dziecko ma od 18 do 36 miesięcy rodzice mogą wypełnić test przesiewowy M-Chat on-line, dostępny na stronie badabada.pl. Test jest darmowy. Jeśli dziecko uzyska wysoki lub podwyższony wynik, znaczyć to będzie, że jest w grupie ryzyka i warto skonsultować je ze specjalistami.

Pełną diagnostykę autyzmu prowadzą przychodnie pedagogiczno-psychologiczne lub prywatne ośrodki diagnostyczno-terapeutyczne wyspecjalizowane w zakresie spektrum autyzmu. Diagnozę ostatecznie stawia psychiatra, ale wcześniej sięgając po pomoc psychologa, pedagoga, logopedy i pedagoga specjalnego. Diagnozowanie odbywa się poprzez: wywiad z rodzicami, obserwację dziecka, analizę źródeł (np. obserwację nauczycielek, nagrane filmiki), ewentualnie dodatkowych badań mających wykluczyć inne przyczyny zaburzonego rozwoju. Możliwe są też konsultacje z neurologiem, okulistą, rehabilitantem.

Wywiad z rodzicami jest bardzo szczegółowy, sięga aż do okresu ciąży, rozmowa trwa zwykle od 2 do 5 godzin. Kolejnym etapem jest obserwacja zachowania dziecka podczas proponowania mu różnych form aktywności, obserwacja reakcji na nowe osoby w otoczeniu, sposób zabawy, aktywność. Specjaliści często sięgają po narzędzie diagnostyczne ADOS-2, które jest bardzo precyzyjne i dokładne, może być stosowane już u 12-miesięcznych dzieci jeśli umieją już chodzić. Mogą zostać zlecone badania w poradni genetycznej, jeśli istnieje podejrzenie jakiegoś zespołu genetycznego u dziecka np. Retta. Dziecko będzie poddawane także różnym testom diagnostycznym.

Po opracowaniu wyników dziecka, rodzice zostają wezwani w celu przedstawienia im wyników i wydania zaleceń. Dzieci, u których zdiagnozowano autyzm, nieharmonijny rozwój czy inne zaburzenia mogą korzystać z Wczesnego Wspomagania Rozwoju. Są to zajęcia rozwijające, dostosowane do każdego dziecka osobno, mogą z nich korzystać dzieci do lat 7. Prowadzone są w poradniach psychologiczno-pedagogicznych, w przedszkolach i ośrodkach terapeutycznych.