Moja siostra/brat ma nowotwór. Jak zadbać o zdrowe rodzeństwo chorego dziecka?

Przede wszystkim uczciwa informacja 

To, co powinniście zrobić na początku, to zebrać się na szczerą rozmowę ze zdrowym dzieckiem. Jeśli czujecie, że Was to przerasta, zasięgnijcie wcześniej porady psychologa. Najważniejsze to przedstawić rodzeństwu prawdę o zaistniałej sytuacji, nieszczerość na tym etapie będzie mieć poważne konsekwencje w postaci utraty zaufania dziecka do Was, a co za tym idzie, jego poczucia bezpieczeństwa. Prawdę o chorobie należy podać adekwatnie do wieku dziecka. Taką wiedzę można przekazać już trzylatkowi. Możecie powiedzieć “twoja siostra/brat zachorowała, jest to poważna choroba, która będzie wymagać pobytów w szpitalu, lekarze będą podawać jej/mu dużo lekarstw, które będą walczyć z tą chorobą. Twojemu rodzeństwu wypadną włoski, ale to będzie znak, że lekarstwo działa, będzie też słabsze i może nie mieć siły na zabawę z tobą. Mama i tata będą zawsze przy nim”. Starszemu, około sześcioletniemu dziecku możecie dodatkowo powiedzieć „Ta choroba nazywa się nowotwór. Polega na tym, że kilka komórek w ciele twojego rodzeństwa się zmieniło i szkodzą organizmowi. Ale są słabe i bezbronne. Otacza je cała armia dobrych komórek, które je zwalczają. Lekarze podadzą siostrze/bratu odpowiednie lekarstwa, żeby pozbyć się tych złych komórek z ciała”. Należy zapewnić też dziecko, że zawsze może o wszystko Was zapytać. Bądźcie czujni na sygnały werbalne i niewerbalne, które może wysyłać do Was dziecko. Szczególnie ważne jest to w przypadku dzieci szkolnych, które mogą usłyszeć od rówieśników trudne komunikaty np.: “twoja siostra/brat umrze”. Koniecznie wyjaśnijcie też dziecku, że nowotwór nie jest zaraźliwy! 

Po drugie omówienie konsekwencji choroby 

Choroba nowotworowa dziecka wiele zmieni w Waszej rodzinie. Trzeba będzie przystosować się do częstych pobytów w szpitalu z chorym maluchem. Być może będziecie musieli poprosić o pomoc rodzinę czy przyjaciół. Na pewno na Waszych twarzach nieraz zagości smutek i bezsilność. Zmieni się także wygląd chorego dziecka – straci włosy, a jego buzia może stać się opuchnięta przez branie sterydów. Siłą rzeczy będziecie mieć mniej czasu na spędzanie czasu razem jako rodzina oraz indywidualnie ze zdrowym rodzeństwem. O tym wszystkim powinniście uprzedzić dziecko. Być może będzie ono odwożone np. do dziadków na dłuższe pobyty. Bądźcie czujni, aby nie robić niczego na siłę, bez wcześniejszego poinformowania dziecka. Pamiętajcie, że dla niego to silna ingerencja w dzieciństwo, które powinno być szczęśliwe i beztroskie, a każda zmiana jest przeżywana jako dyskomfort i może zaburzyć poczucie bezpieczeństwa. 

Ważny jest czas sam na sam 

Zdrowe dziecko powinno mieć zagwarantowany czas sam na sam z rodzicem. Nie zapominajcie o tym, nie możecie wszystkich sił angażować tylko w opiekę nad chorym malcem. Zdrowe rodzeństwo potrzebuje nadal czuć się ważne, niezaniedbane, niepomijane, bo brat czy siostra zachorowali. Szczere rozmowy wieczorem przed snem, wspólne wyjście do kina, na plac zabaw, zagranie w planszówkę czy wycieczka za miasto będą mieć ogromne znaczenie emocjonalne. Ustalcie taki wspólny czas np. na dwa razy w miesiącu (to absolutne minimum) i trzymajcie się go, uprzedzając, że jeśli sytuacja będzie wymagała zmiany, to ten czas nie przepadnie na zawsze. Rozumiejcie ewentualną frustrację dziecka.  

Akceptujcie emocje 

Dużo rozmawiajcie o emocjach. Wytłumaczcie dziecku, że wszystkie emocje są dobre. Przede wszystkim nazywajcie głośno, to co czujecie i co widzicie, że dziecko czuje. “Widzę, że tęsknisz za mamą, która jest z bratem/siostrą w szpitalu”, “wiem, że nie masz ochoty znowu jechać do babci”. Nie wstydźcie się łez w obecności dziecka, jeśli będziecie je ukrywać i na każdą sytuację mieć sztuczny uśmiech na twarzy, dziecko może pomyśleć, że płakać jest czymś złym, wstydliwym. Ukrywanie emocji zabiera mnóstwo energii, a ta jest Wam niezbędna, żeby zająć się chorym i zdrowym dzieckiem. Zamiast zamykać się w sobie, możecie popłakać razem, przytulić się, zapewnić siebie, jak mocno się kochacie i że robicie wszystko, by dziecko mogło znowu cieszyć się zdrowiem. 

Wyjaśnij zdrowemu rodzeństwu, że naturalne jest czuć strach w takiej sytuacji, lęk czy brat/siostra wyzdrowieje, ale że większość naszych lęków dotyczy sytuacji, które nigdy się nie wydarzą. Można użyć w rozmowie powiedzonka “strach ma wielkie oczy”, ale zapewnij dziecko, że prawie nigdy nie dzieje się tak źle, jak się obawiamy.  

Zapewnij dziecko, że nie musi mieć poczucia winy, gdy np. bawi się z kolegami, idzie do kina w towarzystwie, spotka się w knajpie z przyjaciółmi. Ma prawo do szczęścia i własnego życia. Wytłumacz także, że normalne jest czuć złość w sytuacji, w której znalazła się Wasza rodzina i że nie znaczy to, że jest złym człowiekiem. Wasze dziecko też może czuć zakłopotanie, pojawiając się publicznie z rodzeństwem, które ma zmieniony wygląd. Ważne, aby widziało w chorym bracie/siostrze tego samego człowieka, którym był przed chorobą.  

W każdej trudnej sytuacji, której będziecie doświadczać macie prawo szukać pomocy. Spytajcie na Waszym oddziale, czy pracuje na nim psychoonkolog. To specjalista, który umie wspierać rodziny, które znalazły się w kryzysie choroby nowotworowej.